Tầm soát bệnh gan là một bước kiểm tra y tế giúp phát hiện sớm các vấn đề liên quan đến gan, ngay cả khi chưa có triệu chứng rõ ràng. Gan là cơ quan quan trọng, đảm nhiệm hơn 500 chức năng khác nhau, từ lọc độc tố, chuyển hóa chất dinh dưỡng cho đến hỗ trợ hệ miễn dịch. Việc phát hiện sớm bệnh gan không chỉ giúp điều trị hiệu quả hơn, mà còn ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng như xơ gan hay ung thư gan.
1. Vì sao cần tầm soát bệnh gan?
Nhiều người cho rằng chỉ khi có triệu chứng mới cần kiểm tra gan. Thực tế, phần lớn bệnh lý gan ở giai đoạn đầu không có dấu hiệu rõ rệt. Người bệnh vẫn sinh hoạt bình thường cho đến khi bệnh tiến triển nặng, lúc đó việc điều trị sẽ khó khăn hơn.
Những lý do nên tầm soát sớm gồm:
Phát hiện bệnh ở giai đoạn tiềm ẩn: Ngay cả viêm gan virus hoặc gan nhiễm mỡ cũng có thể tồn tại nhiều năm mà không biểu hiện.
Điều trị kịp thời: Càng phát hiện sớm, phác đồ điều trị càng đơn giản, hiệu quả và ít tốn kém.
Ngăn ngừa biến chứng: Tầm soát định kỳ giúp giảm nguy cơ xơ gan, suy gan, ung thư gan.
Bảo vệ sức khỏe toàn diện: Gan khỏe mạnh giúp cơ thể đào thải độc tố tốt hơn, cải thiện sức khỏe tổng thể.
2. Những ai nên tầm soát bệnh gan?
Mặc dù ai cũng có thể kiểm tra gan, nhưng các nhóm sau đặc biệt cần quan tâm:
Người từng mắc hoặc đang nghi ngờ viêm gan B, C.
Người uống rượu, bia thường xuyên.
Người thừa cân, béo phì, mắc tiểu đường type 2.
Người làm việc trong môi trường độc hại, tiếp xúc hóa chất.
Gia đình có tiền sử bệnh gan.
Người trên 40 tuổi, đặc biệt là nam giới.
3. Các phương pháp tầm soát bệnh gan phổ biến hiện nay
Tùy vào tình trạng sức khỏe và chỉ định của bác sĩ, tầm soát bệnh gan có thể bao gồm:
3.1. Xét nghiệm máu
Chức năng gan (AST, ALT, GGT, ALP, bilirubin): Đánh giá mức độ hoạt động và tổn thương của gan.
Xét nghiệm viêm gan virus: Kiểm tra sự hiện diện của virus viêm gan B (HBsAg, Anti-HBs) và viêm gan C (Anti-HCV).
Xét nghiệm mỡ máu và đường huyết: Phát hiện gan nhiễm mỡ liên quan đến rối loạn chuyển hóa.
3.2. Siêu âm gan
Siêu âm giúp quan sát cấu trúc gan, phát hiện bất thường như gan nhiễm mỡ, khối u, xơ gan. Đây là phương pháp nhanh chóng, không xâm lấn và an toàn.
3.3. Fibroscan (đo độ đàn hồi của gan)
Công nghệ này đo độ cứng của gan để phát hiện xơ gan sớm, thay thế một số trường hợp phải sinh thiết gan.
3.4. Sinh thiết gan
Được chỉ định khi cần xác định chính xác mức độ tổn thương hoặc bản chất khối bất thường trong gan. Đây là phương pháp xâm lấn, chỉ thực hiện khi thực sự cần thiết.
4. Quy trình tầm soát bệnh gan
Khám lâm sàng: Bác sĩ trao đổi tiền sử bệnh, thói quen sinh hoạt và triệu chứng.
Chỉ định xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh: Thực hiện các xét nghiệm và kỹ thuật phù hợp.
Đọc kết quả và tư vấn: Bác sĩ phân tích dữ liệu, đưa ra chẩn đoán sơ bộ và kế hoạch điều trị (nếu có).
Theo dõi định kỳ: Ngay cả khi kết quả bình thường, vẫn nên tái kiểm tra theo khuyến nghị.
5. Tần suất tầm soát hợp lý
Người khỏe mạnh: Mỗi 1–2 năm/lần.
Người có nguy cơ cao (uống rượu nhiều, viêm gan virus, béo phì…): 6–12 tháng/lần.
Người đã mắc bệnh gan mạn tính: Tần suất kiểm tra theo chỉ định của bác sĩ.
6. Lợi ích vượt trội khi tầm soát bệnh gan sớm
Tiết kiệm chi phí y tế: Điều trị giai đoạn đầu thường đơn giản và ít tốn kém hơn.
Nâng cao chất lượng cuộc sống: Giữ cho cơ thể khỏe mạnh, năng lượng dồi dào.
Tâm lý yên tâm: Biết rõ tình trạng sức khỏe giúp giảm căng thẳng, chủ động phòng bệnh.
7. Cách bảo vệ gan sau khi tầm soát
Hạn chế rượu bia, đồ uống có cồn.
Duy trì cân nặng hợp lý, ăn nhiều rau xanh, trái cây.
Hạn chế thực phẩm nhiều dầu mỡ, đường tinh luyện.
Uống đủ nước, ngủ đủ giấc, tập thể dục đều đặn.
Tiêm phòng viêm gan B nếu chưa có miễn dịch.
Tuân thủ điều trị nếu phát hiện bệnh.
8. Lời nhắn gửi
Gan không biết “kêu đau” cho đến khi đã tổn thương nặng. Việc tầm soát bệnh gan định kỳ là cách thông minh để bảo vệ sức khỏe lâu dài. Đừng đợi đến khi xuất hiện vàng da, mệt mỏi, chán ăn hay sụt cân mới tìm đến bác sĩ. Chủ động kiểm tra là chìa khóa giúp bạn sống khỏe mạnh và trọn vẹn hơn.
